Scheiding

Iedere verandering die je doormaakt in je leven, brengt met zich mee dat je door een rouwproces gaat. Bij kleine veranderingen klinkt dat wat overdreven, maar toch zal je herkennen dat er bij iedere verandering (soms ook als ze positief zijn, denk aan het winnen van de staatsloterij) fases zijn zoals shock, ontkenning, soms woede, zorg en uiteindelijk acceptatie en loslaten. Hoe heftiger de verandering, hoe heftiger het rouwproces. Het zal je niet verbazen dat een echtscheiding ook een rouwproces met zich meebrengt. Je hebt dan verdriet om wat je allemaal aan het verliezen bent; je partner, het gezin en tijd met de kinderen. Maar ook je maatje en een bepaalde rol die je in het gezin had verlies je bij het uit elkaar gaan of moet je in ieder geval opnieuw gaan vormgeven. Het is dus handig om te weten waar jij zit in dat rouwproces, waar je ex zit en waar ieder van de kinderen zit. Iedereen heeft zijn eigen proces en er zit bijna altijd verschil tussen de fases van alle gezinsleden. Als je daar inzicht in hebt, helpt dat om de ander(en) beter te begrijpen. Soms wordt er verdrietig geroepen ‘het lijkt wel alsof je nooit iets om me gegeven hebt, het doet je schijnbaar maar weinig’ of ‘je vertraagt de boel, snap je dan niet dat ik verder wil?’. Dit zijn beide uitingen van rouwfases. De eerste uitroep horen we dan van de ouder die in het begin van het rouwproces zit (zorg, impasse, apathie) en de tweede van de ouder die het besluit heeft genomen om te willen stoppen met de relatie, die is vaak al veel langer geleden begonnen met het doorlopen van de rouwfases en zit nu in acceptatie en de uitdaging van nieuwe plannen en mogelijkheden. Hoe lang een rouwproces duurt, daar ga je zelf over en niemand anders. Het kan weleens voorkomen dat je omgeving vindt ‘dat je er maar klaar mee moet zijn’ of ‘dat je er niet in moet blijven hangen’. Maar geef jezelf de benodigde tijd, jij bepaalt je eigen rouwproces en daar staat geen vastgestelde tijd voor.

Uiteraard zijn er gebeurtenissen die tijdens jullie relatie (of daarvoor) hebben plaatsgevonden, die je gekwetst hebben of jullie relatie op een zodanige manier beïnvloed heeft, dat jullie het niet gered hebben. Je gaat niet voor niets uit elkaar. Het is daarbij belangrijk om te ontdekken of je op dit moment nog emoties voelt, die je blijven belemmeren bij het hebben van een normaal contact met de andere ouder of het komen tot afspraken. Voel je nog boosheid, verwijten of misschien wel schuldgevoel naar de ander? Wij noemen dat ook weleens de beerput. Soms is het essentieel om die pijn en kwetsingen naar de ander te uiten en hierover te praten, omdat dat uiteindelijk helend kan werken. Doe dat dan wel onder goede begeleiding, zoals een mediator, want als het verkeerd uitpakt kan het escalerend werken en dan bereik je een averechts effect. Als er gepraat is over de ontstane situatie, probeer dan de deksel op de beerput te doen zodat het niet telkens meer ‘meedoet’ in het contact met de ander.

Het kan natuurlijk zo zijn dat je voelt dat je last blijft houden van bepaalde emoties en dat dat je verwerkingsproces stagneert. Schakel dan hulp in! Een goede coach, psycholoog of therapeut kan je echt verder helpen en ervoor zorgen dat je stappen maakt in de verwerking van je emoties en je eigen ontwikkeling. Wist je dat je de grootste ontwikkeling doormaakt, nadat je heftige gebeurtenissen hebt meegemaakt? Er wordt weleens gezegd: ‘een geuite emotie is een verwerkte emotie’. Of dat zo is, hangt van diverse factoren af, maar we weten wel dat het altijd helpt om erover te praten! Dit helpt natuurlijk allereerst jezelf verder, maar zal zeker ook zijn positieve uitwerking hebben op het contact met je ex.

Je omgeving heeft soms een behoorlijke invloed op alles wat er gebeurt. Je herkent vast de collega, vriend of het familielid die roept: “laat je niet het vel over de neus trekken” of “je moet echt voor een 50-50 zorgverdeling gaan en geen genoegen nemen met een dag minder”. Al deze goedbedoelde adviezen komen voort uit door hen gehoorde verhalen of ervaringen van deze mensen zelf. Goedbedoeld is het meestal wel, het komt maar zelden voor dat je omgeving je expres de verkeerde richting in stuurt. Het is dus lastig om hierbij trouw aan jezelf te blijven, want tja, ze zouden weleens gelijk kunnen hebben, het is voor jou ook maar de eerste keer dat je gaat scheiden, je hebt hier geen ervaring mee. Kijk dus eens kritisch naar je vrienden/familie en vraag iemand, om jouw vertrouwenspersoon (vanaf hier VP) te zijn. Een goede VP beschikt over de volgende kwaliteiten, het is iemand die: • Niet emotioneel betrokken is bij jullie scheiding; • Zelf op het moment stabiel is; • Beide belangen en vooral die van de kinderen kan zien; • Jou een spiegel voor kan houden! Bij deze VP kun je je hart luchten, of even de boosheid over je ex kwijt kan zonder dat diegene het aanwakkert. Daarnaast heb je hulp als je een besluit moet nemen over diverse onderwerpen. Van je VP mag je ook verwachten, dat als je te ver gaat, aangesproken te worden en je een spiegel voor te houden. En geen mail of app gaat meer de deur uit zonder screening van je VP, die checkt of je neutraal en redelijk genoeg bent. Wel zo handig, omdat je dat zelf vaak niet meer ziet of in de gaten hebt.

Je kinderen zijn een perfecte spiegel om te zien hoe jullie met elkaar omgaan. Hebben ze gedragsproblemen of zijn ze erg veranderd sinds de scheiding? Dan zegt dat vaak iets over hoe jullie als ouders met elkaar omgaan. Laat de kinderen zien dat jullie je eigen emoties voor hen aan de kant kunnen zetten en een normale omgang met elkaar kunnen hebben. Je hoeft echt niet elkaars beste vriend te worden maar een omgang waar nog eens een lach en een kop koffie of glas wijn uitgewisseld wordt, is wel zo ontspannen voor de kinderen. Het is fijn voor de kinderen om te zien dat er nog een ‘wij als ouders’ is en niet alleen een vader aan de ene kant en een moeder aan de andere kant. Daarnaast moet je bedenken dat je aan je kinderen voordoet, hoe je op een goede manier uit elkaar kunt gaan. De kans dat zij zelf een scheiding doormaken in hun leven is reëel aanwezig, alleen al doordat er steeds meer gescheiden wordt. Het is dus ook een stukje educatie aan je kinderen, aan hen voorleven hoe het ook kan.

Onderstaand 10 richtlijnen voor effectieve communicatie. Door je hier simpelweg aan te houden, voorkom je al snel een conflict of escalatie daarvan:

1. Luister naar elkaar;
2. Richt je op de toekomst, niet op het verleden;
3. Vermijd onderbreken, sarcasme, kritisch commentaar, luid zuchten etc.;
4. Vat samen om te checken: “begrijp ik goed dat je zegt…?”;
5. Spreek voor jezelf en vul niet in voor de ander;
6. Neem een pauze als je tijd nodig hebt om af te koelen;
7. Vertel de ander wat écht belangrijk is voor jou;
8. Heb geduld;
9. Wees eerlijk;
10. Wees respectvol.

Als je ex een nieuwe partner heeft, is het soms dubbel zo moeilijk om te accepteren hoe de nieuwe situatie eruit ziet. Toch gaat deze man of vrouw een belangrijke rol spelen in het leven van jullie kinderen. Met het oog daarop zou ons advies zijn kennis te maken met de nieuwe partner van je ex. In zo’n gesprek kun je dan ook praten over, hoe de rol van hem/haar eruit zal gaan zien. Brengt hij/zij de kinderen weleens naar school, helpt hij/zij met huiswerk maken? Stem daarbij eerst af met je ex wat jullie wensen/zorgen daarbij zijn als ouders. Ook zouden wij ouders die opnieuw gaan samenwonen, willen adviseren om een stiefplan op te stellen. Een samengesteld gezin hebben, is verre van eenvoudig en het is daarbij dan ook goed om van tevoren na te denken over wie welke rol krijgt en wat de kinderen daarin wensen. Vaak geven kinderen aan dat ze 1-op-1 tijd met hun vader of moeder missen, als er wordt samengewoond met de nieuwe partner. We zien in de praktijk dat kinderen zich vaak maar moeten plooien naar de wensen en keuzes van hun ouders. Dat kan erg lastig voor ze zijn, vooral omdat ze in de rouw zijn, ook zij hebben verdriet om alles wat ze verliezen. Ook voor de nieuwe partner is het een hele uitdaging om (gedeeltelijk) met stiefkinderen samen te wonen in één huis. Waar de ouder bij het op het bed springen misschien enthousiast roept: “Goed zo, hoger!” roept de stiefouder wellicht “Hou ermee op, nu!”. Praat samen uitgebreid over hoe jullie de toekomst zien en betrek daar altijd de andere (echte) ouder bij.

De sleutel tot succes voor een goede scheiding zit uiteindelijk in je eigen gedrag en houding. Wees er bewust van dat je de ander niet kan veranderen, je hebt geen invloed op het gedrag van de ander maar wel op dat van jezelf. Dus door je eigen gedrag te veranderen, aan te passen kun je de situatie verbeteren. Vaak horen we ouders in een scheidingsproces zeggen “als hij zich nou gewoon aan de gemaakte afspraken houdt, is er niets aan de hand!” of “zij bemoeit zich nog steeds overal mee, daar heeft ze niets meer mee te maken”. Beiden hebben op hun manier gelijk, maar een conflict wordt zelden opgelost door te bepalen wie er gelijk heeft. Het draait om belangen, zorgen, wensen en behoeften. Daarbij is het belangrijk die eerst voor jezelf in beeld te brengen. Waar maak jij je zorgen over? Wat wens jij je kinderen toe? Waar heb je behoefte aan? Als je dit voor jezelf weet, kun je makkelijker de vertaalslag maken naar een normale communicatie doordat je zelf de twistpunten anders benadert. Verander de wereld, begin bij jezelf!